Her zaman olduğu üzere, bu duruma haklı bir tepki göstererek direnmeye kalkan insanlar da azınlık olarak kalmış ve çoğunluğun, cüzdanlarının kalınlığına ve “büyük oyun”un işleyişine uygun olarak gösterdikleri tepkiye direnememişlerdir.
Pekala Özgür Yazılım ne demektir?
Özgür Yazılım terimi doğduğu dilde “Free Software” olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu terimdeki “free” “özgür” anlamına geldiği gibi, “bedava” anlamına da gelir. Richard Stallman ve arkadaşlarının ilk defa kullandığı şekliyle bu terimin karşılığı kuşkusuz “Özgür Yazılım”dır.Özgür Yazılım Vakfı (Free Software Foundation)'na göre bir yazılımın özgür olması için dört temel özgürlüğe saygı duyuyor olması gereklidir. Bunlar basitçe belirtmek gerekirse yazılımı çalıştırma (özgürlük 0), istediğiniz işi yapacak hâle sokmak için yazılımın nasıl çalıştığını öğrenme ve değiştirme (özgürlük 1), yazılımın kopyalarını dağıtma (özgürlük 3) ve yazılımı yaptığınız değişikliklerle tekrar yayınlama (özgürlük 4) özgürlükleridir.
Alıştığımızın aksine, Özgürlük 0'dan kaynaklı olarak Özgür Yazılım'ları kullanabilmek için para ödemenize gerek yoktur. Edindiğiniz bir yazılımı Özgürlük 3'e dayanarak, komşunuzla hiçbir yasal ve ahlâki sorumluluk altına girmeden paylaşabilirsiniz. Ya da bir yazılım dilini biliyorsanız, ihtiyacınız olan bir düzenlemeyi özgür bir yazılım üzerinde yapıp, dünyada benzer ihtiyaçları olan insanların kullanımına yine herhangi bir sorumluluk altına girmeden paylaşabilirsiniz.Bu özgürlükler, yazılım dünyasının zenginleşmesi, gelişmesi ve herkesin kullanımına açılması açısından ciddi önem taşımaktadır.
Özgür Yazılım hareketinin kısa geçmişi
Bugün dünyadaki Özgür Yazılım hareketinin organize edildiği yer olan Özgür Yazılım Vakfı, 1985 yılında Richard M. Stallman tarafından kurulmuştur.Kurulduğu gün amacı MIT'de çalışan Richard Stallman ve arkadaşlarının 1971'den beri geliştirdiği GNU isimli ve özgür bir yazılım olan işletim sisteminin geliştirilmesi aşamasında maddi kaynak sağlamaktı. Zamanla yazılım dünyasının bir mülkiyet alanı hâline gelmesiyle vakıf dünyadaki Özgür Yazılım destekçilerinin buluşma noktası hâline gelmiştir.Özgür Yazılım hayatımızın neresinde?
Özgür Yazılım, Türkiye şartlarındaki ortalama bir bilgisayar kullanıcısı için çok uzak bir kavram olsa da, çoğumuzun bilgisayarlarımızda kullandığımız işletim sistemi Windows özgür bir yazılım olmasa da, aslında hepimizin bilgisayar alışkanlıklarında yer etmiş durumda. Örneğin, Mozilla ekibinin tüm ürünleri gibi Firefox da bir Özgür Yazılım'dır. Bunun yanında Nokia telefonlardaki Symbian OS olarak bilinen işletim sistemi de bir Özgür Yazılım projesi olarak başlamış, daha sonra Nokia tarafından şirketin hisseleri alınarak yazılımın özgürlüğü kısıtlanmıştır ve geliştirilmesi Nokia'nın tekeline girmiştir. Buna rağmen Nokia tarafından alınmasından önce yazılan kodlara hâlâ Nokia'nın sitesinden ulaşılabilmektedir. İlgili bilgiyi telefonların “Hakkında” bölümünde görebilirsiniz.
Türkiye'de TÜBİTAK UEKAE tarafından geliştirilmeye başlanan ve her gün daha çok kişiye ulaşan Pardus da bir Özgür Yazılım.1
Yeterli mi? Kesinlikle değil.
Pek bilinmese de Richard Stallman ve arkadaşlarının hayali bugün bir gerçeklik olmuş durumda ve Linux genel adıyla bilinen işletim sistem(ler)i kullanıcılara Özgür Yazılım deneyimini (neredeyse eksiksiz bir şekilde) tatma imkânı sunuyor. Linux, bir ev kullanıcısının tüm ihtiyaçlarını (belge işleme, internet, çokluortam, ...) karşılayabilecek yeterlilikte. Windows'tan tek geri kalır yanı ise oyunlar ve seyrek de olsa donanımlarla yaşanabilen sorunlar. Bunlar da kendi suçu değil, piyasanın dayatması. Oyun konusundaki alışkanlıklarınızı değiştirmenizin (ve dahi yok etmenizin) size bir zararı olmayacağuna eminim. Yine de Linux'ta oyun yok değil, özellikle belli başlı oyun türlerinin gerçekten başarılı ve özgür olarak geliştirilmiş örnekleri var.
Bugün kimimiz sigara yasağını olumlu bir şey olarak karşılıyor ve insanlara buradan yola çıkarak alışkanlıklarını değiştirmelerini, kimimiz sürekli insanlarla konuşuyor ve onlara düşünme alışkanlıklarını değiştirmelerini, kimimiz de hayvan haklarından yola çıkarak beslenme alışkanlıklarını değiştirmelerini salık veriyor; istisnasız hepimiz de insanlara kitap okuma alışkanlığı edinmelerini salık veriyoruz. Bugün ise yapmamız gereken kendi alışkanlıklarımızı değiştirmek.
Özgür Yazılım, Türkiye şartlarındaki ortalama bir bilgisayar kullanıcısı için çok uzak bir kavram olsa da, çoğumuzun bilgisayarlarımızda kullandığımız işletim sistemi Windows özgür bir yazılım olmasa da, aslında hepimizin bilgisayar alışkanlıklarında yer etmiş durumda. Örneğin, Mozilla ekibinin tüm ürünleri gibi Firefox da bir Özgür Yazılım'dır. Bunun yanında Nokia telefonlardaki Symbian OS olarak bilinen işletim sistemi de bir Özgür Yazılım projesi olarak başlamış, daha sonra Nokia tarafından şirketin hisseleri alınarak yazılımın özgürlüğü kısıtlanmıştır ve geliştirilmesi Nokia'nın tekeline girmiştir. Buna rağmen Nokia tarafından alınmasından önce yazılan kodlara hâlâ Nokia'nın sitesinden ulaşılabilmektedir. İlgili bilgiyi telefonların “Hakkında” bölümünde görebilirsiniz.
Türkiye'de TÜBİTAK UEKAE tarafından geliştirilmeye başlanan ve her gün daha çok kişiye ulaşan Pardus da bir Özgür Yazılım.1
Yeterli mi? Kesinlikle değil.
Pek bilinmese de Richard Stallman ve arkadaşlarının hayali bugün bir gerçeklik olmuş durumda ve Linux genel adıyla bilinen işletim sistem(ler)i kullanıcılara Özgür Yazılım deneyimini (neredeyse eksiksiz bir şekilde) tatma imkânı sunuyor. Linux, bir ev kullanıcısının tüm ihtiyaçlarını (belge işleme, internet, çokluortam, ...) karşılayabilecek yeterlilikte. Windows'tan tek geri kalır yanı ise oyunlar ve seyrek de olsa donanımlarla yaşanabilen sorunlar. Bunlar da kendi suçu değil, piyasanın dayatması. Oyun konusundaki alışkanlıklarınızı değiştirmenizin (ve dahi yok etmenizin) size bir zararı olmayacağuna eminim. Yine de Linux'ta oyun yok değil, özellikle belli başlı oyun türlerinin gerçekten başarılı ve özgür olarak geliştirilmiş örnekleri var.
Bugün kimimiz sigara yasağını olumlu bir şey olarak karşılıyor ve insanlara buradan yola çıkarak alışkanlıklarını değiştirmelerini, kimimiz sürekli insanlarla konuşuyor ve onlara düşünme alışkanlıklarını değiştirmelerini, kimimiz de hayvan haklarından yola çıkarak beslenme alışkanlıklarını değiştirmelerini salık veriyor; istisnasız hepimiz de insanlara kitap okuma alışkanlığı edinmelerini salık veriyoruz. Bugün ise yapmamız gereken kendi alışkanlıklarımızı değiştirmek.
Peki neden?
Çünkü, Özgür Yazılım'ları kullanmak ya da kullanmamak sadece bir “iş görme” sorunu değildir. Aynı zamanda elimizdeki imkânları ve yarattığımız gelişimi başkalarıyla paylaşma özgürlüğümüzle de ilgili bir sorundur.
Çünkü, kullandığınız yazılımın “tam olarak” ne yaptığını bilmediğiniz sürece; kişisel, meslekî hatta ulusal bilgileriniz güvende değildir.
Çünkü, yazılım dünyasının tartışmasız devi olan Microsoft gibi şirketler, size ihtiyaçlarınızın çok ötesinde donanımlardan oluşan bilgisayarları satarak dünyanın kaynaklarının akıl almaz bir hızla tüketilmesine neden olmaktadır.
Çünkü, Özgür Yazılım sizin fikirlerinize ve tercihlerinize saygı duyar. Ubuntu gibi milyonlarca insanın kullandığı Linux dağıtımlarının (ing. Distro [distribution]) internet sitelerinden, sadece sizin köyünüzde konuşulan bir dilin eklenmesi konusunda istek yapabilir ve bir çeviri takımı kurarak başka bir dil bilmeyen bu insanların da bilgisayar kullanmasını mümkün kılabilirsiniz.2
Sizce de Özgür Yazılım'larla tanışmak için çok geç kalmadınız mı?
Uluslar arası alanda adını duyurmuş bir dağıtım olan Ubuntu'yu indirmek isterseniz www.ubuntu.org.tr adresine uğrayabilirsiniz. (Ubuntu'yu kurulum yapmadan, başka bir deyişle bilgisayarınızda herhangi bir değişikliğe girmeden, deneyebiliyorsunuz.)
Bu topraklarda doğmuş ve adını bugün soyu tükenmekte olan Anadolu Parsı (Panthera pardus tulliana)'ndan alan Pardus'u indirmek için de www.ozgurlukicin.com adresine uğrayabilirsiniz. (Pardus'u kurulum yapmadan denemek istiyorsanız ise “Pardus Çalışan CD”yi indirmeniz gerekiyor.)
___________
1) Bu noktada, Özgür Yazılım dünyasındaki özellikle işin teorik kısmıyla ilgilenen kişiler tarafından bir çok popüler Linux dağıtımının özgür olmamakla suçlandığını belirtelim. Bu suçlamalardan Pardus da nasibini bizzat Richard M. Stallman'ın ağzından, yerli bir e-derginin kendisiyle yaptığı röportajda almış ve bu suçlamanın ardından röportajı yapan arkadaşımız, saygısızlık olarak nitelenebilecek ve röportaj anlayışına uygun olmayan bir şekilde Richard M. Stallman'a açıktan laf atmıştır.
2) Ubuntu'nun Nisan'da çıkacak yeni sürümü için şu anda 219 dilde çeviri çalışması girişimi var, bunların içinde Anadolu dillerinden Türkçe, Zazaca ve Kürtçe de var. Türkçe'nin Ubuntu Türkiye gönüllüleri sayesinde en kapsamlı destek sağlanan ilk 10 dil arasında yer alması bekleniyor. Ubuntu, Kürtçe'ye ve Zazaca'ya ise gönüllü yetersizliğinden dolayı, kullanılabilirlik sunacak düzeyde çevrilememiş.
0 yorum:
Yorum Gönder